Uluslararası Ticaret Hukuku

Dünyadaki ülkelerin özellikle ticaret açısından birbirlerine muhtaç olması, bu ülkeleri birbirlerine daha çok yaklaştırmıştır. Ülkeler arasındaki ticaretin yaygınlaşması ise uluslararası ticaret hukuku konusunda, daha çok bilgi sahibi olmayı gerektirmektedir.

Uluslararası Ticaret Hukuku Nedir?

Yabancı uyruklu tacirler veya başka ülkelerde bulunan şirketlerin aralarında mal ve hizmetlerin alınıp satılması ile uluslararası yapılan sözleşmelerin ele alındığı hukuka, uluslararası ticaret hukuku denmektedir.

Uluslararası Ticaret Hukuku Neleri Kapsar?

Uluslararası ticaret hukukunun kapsamına, uluslararası ticaretle uğraşan şirketler, bu şirketlerin yapmış olduğu ticari faaliyetler ve uluslararası ticari sözleşmeler ile ticari uyuşmazlıklar girmektedir.

Ayrıca, uluslararası ticari uyuşmazlıklar ile bu durumlarda uygulanacak kurallar da bu hukukun kapsamında bulunmaktadır.

Uluslararası Ticaret Hukuku Avukatı

Uluslararası ticaretle uğraşan şirketlerin, hukuki danışmanlık desteği almaları bakımından, uluslararası ticaret hukukunu ve ilgili mevzuatları iyi bilen avukatlarla çalışmaları gerekmektedir.

Uluslararası ticaret hukuku avukatlarının bu konularda verebileceği hizmetlerden bazıları şunlardır;

• Yabancı ülkelerdeki şirketlerle yapılacak ticaret için, yasal açıdan geçerliliği olan sözleşmelerin hazırlanması
• Yabancı şirketlere, Türkiye’de yapmayı planladıkları ticari işler için, hukuki zeminleri oluşturmak ve bu konuda hukuksal destek sağlanması
• Yabancı ülkelerde ticaret yapmak veya şirket kurmayı planlayan Türk şirketlerine hukuksal destek sağlamak. Bu desteğin içinde, ticaret yapılması düşünülen ülkeni bu konudaki yasal mevzuatlarının analizi ve şirket kurulabilmesi için hukuksal işlemlerin tamamlanması da bulunmaktadır
• Distribütörlük ve franchising ile ilgili sözleşmelerin yasalara uygun olarak hazırlanması
• Uluslararası ticaret sözleşmelerinden kaynaklanan sorunların hukuki çözümünün sağlanması

Uluslararası ticaret hukuku avukatları ayrıca, ticaretten kaynaklanan ve ödenmemiş alacakların, hukuki yolları kullanarak alınmasına da yardımcı olmaktadırlar. Özellikle bu konuda tecrübeye sahip avukatlar, başta ithalat ve ihracat işlemleri olmak üzere, sorun oluşturabilecek birçok konuda önceden tedbir alabilmektedir.

Uluslararası Ticari Sözleşme Örneği

Uluslararası ticaret hukuku kapsamında kullanılan uluslararası ticari sözleşmeler, yapılan işin özelliğine göre değişebilmektedir.

Bu sözleşmelerin en yaygın olanları ise şu şekilde sıralanmaktadır;

• Uluslararası ticaret odası (ICC) sözleşmesi
• ICC ticari temsilcilik sözleşmesi
• ICC geçici aracılık sözleşmesi
• Uluslararası ticari temsilcilik ve uluslararası dağıtım sözleşmesi
• ICC birleşme ve devralma sözleşmesi
• ICC gizlilik sözleşmesi

Bu sözleşmenin örnekleri uluslararası ticaret odası ve birçok internet sitesinde bulunmaktadır.

Sözleşmenin mahiyeti ne olursa olsun, muhteviyatında bulunması gereken ana başlıklar şunlardır;

• Tarafların ticari unvanları ve adresleri
• Sözleşme konusunun niteliği ve kalitesi
• Sözleşmenin konusu mal satımı ise, malın miktarı
• Sözleşme bedeli (birim fiyat veya anahtar teslim gibi)
• Bedelin ödeme şekli (kabul kredili, mal karşılığı veya peşin ödeme gibi)
• Harçlar ve masraflar
• Alım ve satım sözleşmelerinde malın teslim yeri, teslim zamanı ve teslim şekli
• Ticari evrak (ithalat ve ihracat belgeleri ve kalite belgesi gibi)
• Sigorta (sigortanın türü ve bedelin kimin ödeyeceği gibi)
• Denetim (muayene) hakkı
• Garanti ve cezai tazminat
• Ön şartlar
• Fikri ve sınai mülkiyet hakları
• Gizlilik
• Mücbir sebepler ve beklenmeyen hâller
• Fesih
• Uyuşmazlıkların çözüm yolu ve uygulanacak hukuk
• Taraflarca sözleşmede değişiklik yapılması şekli
• Sözleşme maddelerinin birbirinden ayrılır olması
• Bildirimler (bildirim şekli ve bildirim süresi gibi)
• Yürürlük tarihi ve tarafların imzası

Bu sözleşmelerin, tüm maddelerinin doğru ve eksiksiz olarak doldurulması gerekmektedir. Aksi hâlde sözleşmenin yanlış yapılmasından kaynaklanan, hak kayıpları ve yasal sorunlar oluşabilmektedir. Bu nedenle de bu tür sözleşmelerin, deneyimli bir uluslararası ticaret hukuku avukatı vasıtası ile yapılması gerekmektedir.

Uluslararası Ticari Uyuşmazlıkların Çözüm Yolları Nelerdir?

Ticaretin olduğu her yerde uyuşmazlıkların olması da normaldir. Uluslararası ticarette de birçok uluslararası ticari uyuşmazlıklar olabilmektedir.

Uluslararası ticarette başta gümrük işlemleri olmak üzere değişik uyuşmazlıklar oluşabilmektedir. Bu durumda, uyuşmazlığın bağlantısı olan ülkelerden birinde, dava açılma imkânı bulunmaktadır. Taraflar davanın açılacağı yer olarak, bu ülkelerin dışında bir ülkeyi de seçebilmektedir. Seçilen ülkede davaya hangi mahkemenin bakacağı ise devletler özel hukukunca belirlenmiştir.

Ülkemizdeki bu kapsamdaki hukukun kapsamında ise;

• Yabancı unsuru bulunan işlemlerde hangi hukukun uygulanacağı
• Mahkemelerimizin uluslararası konulardaki yetkilerinin neler olduğu
• Yabancı mahkemelerce verilen kararların tanınması ve yerine getirilmesi ile ilgili hususlar bulunmaktadır.

Uluslararası ticari uyuşmazlıkların büyük bir kısmını, her ülkenin kendine özgü olarak uyguladığı gümrük işlemleri konusunda gerçekleşmektedir.

Ülkemizde açılacak ithalat ve ihracat işlemleri konulu uyuşmazlık davalarında, mahkeme heyeti öncelikle davada hangi hukukun uygulanacağına karar vermektedir. Bu tür davalar genellikle uzun süreçli olduğundan, ticaret faaliyetlerinin uzun süre aksamasına da neden olabilmektedir. Bu nedenle, uyuşmazlıkların çözümü için yaygın olarak alternatif uyuşmazlık çözüm yöntemleri tavsiye edilmektedir.

Uluslararası Ticari Uyuşmazlıklarda Alternatif Çözüm Yolları

Uluslararası ticari uyuşmazlıklarda, alternatif çözüm yolları da bulunmaktadır. Bu yollar şu şekilde sıralanmaktadır;

• Tahkim: Uluslararası tahkim müessesesi, uluslararası ticari uyuşmazlıklarda en çok kullanılan yöntemlerin başında bulunmaktadır. Tahkim müessesesinin kullanılabilmesi için, tarafların yapmış oldukları sözleşmenin, uyuşmazlıkların çözüm yolu maddesine, tahkimin eklenmiş olması gerekmektedir. Tahkim, uyuşmazlığın mahkemeler yerine oluşturulacak hakem heyetlerine götürülmesine denmektedir. Hakem heyetlerinin sayısında sınırlama bulunmamaktadır, bu sorunu bir veya daha fazla hakem heyeti ile çözme imkânı bulunmaktadır. Tahkim yolu, uyuşmazlıkların genellikle en hızlı şekilde çözüldüğü yol olarak kabul edilmektedir.
• Müzakere: Müzakere yöntemi, uyuşmazlığa taraf olan kişilerin uyuşmazlığı müzakere ederek çözme yoluna gitmesine denmektedir. Bu yöntemde tarafların, müzakere esnasında avukat bulundurma zorunluluğu bulunmamaktadır. Buna rağmen, müzakere esnasında avukatların bulunması, uyuşmazlığın daha hızlı çözülmesine katkı sağlamaktadır.
• Arabuluculuk (uzlaştırma): Bu yöntemde, uyuşmazlığın tarafı olan kişiler, tarafsızlığı üzerinde anlaştıkları bir kişinin hakemliğine başvurmaktadırlar. Tahkim yönteminde, hakem heyetinin kararının bağlayıcılığı bulunmaktadır. Arabuluculuk yönteminde ise hakem olarak seçilen kişinin kararında bağlayıcılık yoktur, sadece tarafların uzlaşması için yardımcı olmaktadır.
• Hakem – Bilirkişi: Bu yöntem sadece belirli ve teknik konulardan oluşan uyuşmazlıkların çözümünde kullanılmaktadır. Bilirkişilerin verdiği kararların da bağlayıcılık özelliği bulunmamaktadır, buna rağmen açılacak davalarda kesin delil olarak kabul görmektedir.
• Kısa yargılama ve kısa jüri uygulaması: Kısa yargılama yönteminde, uyuşmazlık konusu çözüme kavuşana dek, taraflar için tarafsız olan bir danışman görevlendirilmektedir. Kısa yargılama yöntemi içinde bulunan kısa jüri uygulamasında ise uyuşmazlığın çözümü için mahkemede jüri bulundurulmaktadır.

Uluslararası ticari uyuşmazlıklarda kullanılan alternatif çözüm yollarının, daha kısa sürede çözümlenmesi ve uyuşmazlığın uyuşmaya dönmesi nedeni ile daha çok tercih edilmektedir. Alternatif çözüm yollarının uygulanması esnasında da tecrübeli uluslararası ticaret avukatlarına ihtiyaç duyulmaktadır.

Uluslararası Ticarette Görevli Kuruluşlar

Uluslararası ticaretin işleyişini belirlemek için kurulmuş olan uluslararası kuruluşlar bulunmaktadır. Bunlardan ilki, uluslararası ticaret odasıdır (ICC). Bu kuruluş, uluslararası ticaretten kaynaklanacak uyuşmazlıkların çözülmesi için gerekli olan kuralları koymaktadır. Birleşmiş milletler uluslararası ticaret komisyonu (UNCITRAL), uluslararası ticaret ile ilgili düzenleyici yasalar ve kurallar belirleyen bir kuruluştur.

UNCITRAL ülkelerin hukuki temsilcilerinin toplanması ile kararlarını vermektedir. Bu kuruluş aynı zamanda Birleşmiş Milletler’in hukuk birimi olarak da görev yapmaktadır. Dünya ticaret örgütü (WTO), uluslararası ticaretin hem yasal hem de kurumsal organı olarak görev yapmaktadır. Dünya ticaret örgütü, uluslararası ticaret yapan ülkelerin, bu konuda yapacakları yasa ve düzenlemeler için çerçeve çizmektedir.

Uluslararası Ticaret Hukuku’nun yanı sıra özelleştirme hukuku ve rekabet hukuku sayfalarına da göz atabilirsiniz.

Bu yazıyı okuyanlar bunları da okudu