TCK’da bazı suçların cezaları, örgüt faaliyetleri içinde gerçekleştirilip gerçekleştirilmediğine göre değişiklik arz etmektedir. Bu suçların bir suç örgütü tarafından işlenmesi durumunda, ayrı ayrı cezalar verilmektedir. TCK’da bu suçlar, beş ana başlıkta değerlendirilmektedir.
Bu başlıklar şu şekilde sıralanmaktadır;
- Suç işlemek amacıyla örgüt kurma suçu (TCK m.220): Bu suçun oluşması için, suçun en az üç kişilik ve hiyerarşik bir yapıya sahip örgüt tarafından işlenmesi gerekir.
- Örgüt yöneticiliği suçu: Suç örgütünün yöneticisi olup, faaliyetlerin planlamasını sağlamak ve işlenecek suç için gerekli emirleri vermek.
- Örgüt üyeliği suçu: Örgüte katılarak, hiyerarşik yapı çerçevesinde örgütün faaliyetleri içinde bulunmak.
- Örgüt adına suç işleme suçu: Örgütün yapısı içinde olmadan, örgüt yararına suç işlemek.
- Örgüte bilerek ve isteyerek yardım etme suçu: Örgütün yapısı içinde olmayan kişi veya kişilerin örgüte yer ve yiyecek sağlaması gibi isteyerek yardım etmesi.
Türk Ceza Kanunu’nda örgütlü suçlar; genel suç örgütü, silahsız terör örgütü ve silahlı terör örgütü olmak üzere üç başlıkta düzenlenmiştir.
Suç Örgütü Kurma Yönetme ve Üyelik Suçunun Cezası Nedir?
TCK’da suç örgütü kurma yönetme ve üyelik suçu ile ilgili verilecek cezalar da detaylı olarak açıklanmıştır. Kanunda suç örgütü kurma ve yönetme suçu için belirtilen cezalar, şu şekilde sıralanmaktadır;
- Örgüt kurmak veya yönetmek suçu: 2 yıldan 6 yıla kadar hapis (TCK m.220/1).
- Örgütün silahlı olması durumunda: Verilecek ceza dörtte biri ile yarısı kadar artırılır (TCK m.220/3).
- Örgütün faaliyetleri içerisinde suç işlenmiş ise: İşlenen her suç için ayrı ceza verilir (TCK m.220/4).
- Örgütün yöneticileri ise, örgütün faaliyetleri içerisinde işlenen tüm suçların faili olarak da cezalandırılır (TCK m.220/5). Örgüt yöneticisinin, işlenen suçlara fiilen katılması ceza alması için şart olmamaktadır.
TCK’da suç örgütü kurma yönetme suçlarının yanı sıra, suç örgütüne üyelik suçlarına verilecek cezalar ayrı olarak belirtilmiştir.
Bu kapsamda verilecek cezalar, şu şekilde sıralanmaktadır;
- Örgüte üyelik suçu: 1 yıldan 3 yıla kadar hapis (TCK m.220/2).
- Örgütün silahlı olması durumunda: Verilecek ceza dörtte biri ile yarısı kadar artırılır (TCK m.220/3).
Ayrıca, örgütün faaliyetleri içerisinde suç işlenmiş ise, üyelik suçu ile birlikte işlenen her suç için ayrı ceza verilir.
Örgüt Kurma Yönetme ve Örgüt Üyeliği Unsurları Nelerdir?
TCK, örgüt kurma yönetme ve örgüt üyeliği suçu için bazı unsurların oluşmuş olmasını şart koşmaktadır.
Bu unsurlar şu şekilde sıralanmaktadır;
- Üye sayısı: Kanunda söz konusu eylemleri işleyen kişilerin, örgüt olarak kabul edilebilmesi için, üye sayısının en az 3 kişi olması gerektiği belirtilmiştir. Bu nedenle ancak üç ve daha fazla kişiden oluşan gruplar örgüt olarak nitelendirilmektedir.
- Hiyerarşik ilişki: Üç ve daha fazla kişinin suç örgütü olması için, bu örgütün bir iç yapılanmasının olması gereklidir. Bu yapılanmanın oluşması için ise örgüte üye olan kişiler arasında hiyerarşik bir ilişkinin olması gereklidir. Söz konusu hiyerarşik yapının illa katı bir şekilde olması gerekmez, gevşek bir yapı olması da suç örgütü olarak kabul edilmesini sağlayabilir. Hiyerarşik yapıdan dolayı, örgütün bir ya da daha fazla yöneticisi olması da gereklidir. Yöneticinin örgüt üzerinde hakimiyetinin bulunması ve diğer üyeler ile arasında emir – komuta zincirinin kurulmuş olması da gereklidir.
- Suç işleme amacı: Unsurların en önemlilerinden biri de söz konusu örgütün mutlaka bir suç işlemek maksadı ile kurulmuş olmasıdır. Kanun, örgütün suç işlemesini şart olarak koşmamış, sadece bu amaçla kurulmuş olmasını bile yeterli saymaktadır. Bu nedenle de suç işleme amacı ile şahısların bir araya geldiğini ispatlamak gereklidir. Söz konusu amacın tespiti için; suç işlemek için hazırlık yapmış olması, keşif yapması ya da silah temin etmesi gibi konular yeterli olmaktadır. Ayrıca, suç örgütünün tek bir suç için değil, sayısı belli olmayan sayıda suç işlemek amacını hedeflemesi de gerekir.
- Örgütsel faaliyetin sürekliliği: Suç örgütünden bahsetmek için, faaliyetlerinin süreklilik arz etmesi gerekir. Söz konusu kişilerin sadece belirli bir suçu işlemek amacı ile bir araya gelmesi durumunda, örgütten söz edilemez ancak suça iştirakten söz edilebilir.
- Elverişlilik: Elverişlilik de suç örgütü kabul edilmenin önemli unsurlarındandır. Suç örgütü olabilmesi için, amaçladıkları suçları işlemek için gerekli üye ve araçlara sahip olmaları da gerekmektedir. Burada araç olarak bahsedilen şeylerin mutlaka silah olması da gerekmez, örgüt silahsız bir suç örgütü de olabilir. Şantaj ve tehditle menfaat elde eden suç örgütleri, silahsız suç örgütleri için bir örnektir.
Söz konusu unsurların oluşmaması durumunda, suç örgütünden değil suça iştirak etme ya da toplu suç işleme kavramları değerlendirilmektedir.
Örgüt Kurma Yönetme ve Örgüt Üyeliği Suçunda Hangi Mahkeme Görevlidir?
TCK’da örgüt kurma yönetme ve örgüt üyeliği suçu ile ilgili yargılama yapmakla asliye ceza mahkemeleri görevlendirilmiştir. Söz konusu örgütün işlediği suçlar, ağır ceza mahkemelerinin yetkisinde bulunuyorsa, yargılama görevi ağır ceza mahkemelerine geçmektedir.
Suç İşlemek Amacıyla Örgüt Kurma Yargıtay Kararları Nelerdir?
TCK’da geçen suç işlemek amacıyla örgüt kurma suçu ile ilgili önemli Yargıtay kararları bulunmaktadır.
Bu kararlardan bazılarının başlıkları şu şekilde sıralanmaktadır;
- Örgüt kurucusu ile yöneticisi, üyesi ve örgüt adına suç işleyen kişilerin tanımı
- Suç örgütü kurma ve yönetme ile örgüt üyeliği ve örgüte yardım etmek suçlarının unsurları
- Akrabalık ilişkileri ve örgüt kurma veya üyeliği suçu
- Suç işlemek amacıyla örgüt kurma suçunda kişi sayısı
- Suç örgütü kurma, örgüt yöneticiliği ve üyeliği suçunun unsurları
- Örgüt üyeliği suçu beraat
- Hırsızlık suçunu işlemek amacı ile örgüt kurmak, yönetmek ve üyelik suçu
- Dolandırıcılık ve evrakta sahtecilik suçunun örgütlü işlenmesi
- Uyuşturucu ticareti yapma amacı ile örgüt kurmak ve örgüte üyelik suçu
- Suç işlemek amacıyla örgüt kurma suçunda delillerin araştırılması
- Elverişli araçlarla işyerinde suç işlemek amacıyla örgüt kurma ve örgüt üyeliği
- Gizli soruşturmacı ve suç işlemek amacıyla örgüt kurma
- Hukuka aykırı bir şekilde telefon dinlemek ve bu kapsamda suç işlenmesi amacı ile örgüt kurulması suçu
- Suç örgütünün işlediği tehdit ve dolandırıcılık suçu
Yargıtay bu konularda verdiği kararlarda, kesin bilgi ve delillerin olmasının gerektiğine hükmetmektedir. Bozma kararlarının çoğunda ise, suçun unsurlarının tamamının oluşmamasını gerekçe göstermiştir.
Suç İşlemek Amacıyla Örgüt Kurma Suçunda Etkin Pişmanlık Nedir?
TCK’da suç işlemek amacıyla örgüt kurma suçunda etkin pişmanlık kurumu da uygulanmaktadır. Etkin pişmanlıktan faydalanmak için, soruşturmadan önce örgütü dağıtan veya adli makamlarca dağıtılmasını sağlamak ve suça iştirak etmeden gönüllü olarak örgütten ayrılmak gibi şartlar bulunmaktadır. Etkin pişmanlıktan yararlanan kişiler için ceza indirimi uygulanır, hatta denetimli serbestlik tedbiri de uygulanabilir.
Örgüt Kurma, Yöneticiliği, Üyeliği Suçunda Şikâyet Süresi ve Zamanaşımı Ne Kadardır?
Örgüt kurma, yöneticiliği, üyeliği suçunda şikâyet şartı bulunmamaktadır, soruşturmalar Cumhuriyet savcıları tarafından resen başlatılır. Örgüt kurma ve yöneticiliği suçunda zamanaşımı süresi 15 yıl, söz konusu örgüte üyelik suçunda zamanaşımı süresi ise 8 yıl olarak belirlenmiştir.
Dilerseniz ceza hukuku sayfasına da göz atabilir ve avukata sor sayfası üzerinden bize ulaşabilirsiniz.
Yazar : Anıl Can Soysüren
