Fatura, vergilendirme sisteminin en önemli araçlarından biridir. Katma değer vergisinin hayata geçmesi ile birlikte sahte fatura olaylarında da çok önemli artış yaşanmıştır. Bu kapsamda, haksız kazancı önlemek için naylon fatura düzenleme ve kullanma suçu kanunla düzenlenmiştir.
Naylon fatura kullanımının artması, devletin vergi gelirlerinde büyük bir düşüş yaratmaktadır. Naylon fatura düzenleyen ve kullanan kişiler, hiçbir ürün veya hizmet sunmadan, devletten ticaret gerçekleştirmiş gibi, büyük miktarlarda vergi iadesi alıyorlar.
Naylon Fatura Nedir?
Gerçekte olmayan bir hizmet veya malın, varmış gibi satın alındığını göstermek için düzenlenen faturalara sahte fatura denmektedir. Sahte fatura, halk dilinde yaygın olarak naylon fatura diye tanımlanmaktadır. Kanunda naylon fatura düzenleme ve kullanma suçu iki başlıkta incelenmektedir. Bunlardan birincisi düzenleyicidir. Düzenleyici, adından da anlaşılacağı gibi bir şirketi olup (kayıtlı ya da kayıtsız) bu şirket adına sahte faturayı düzenleyen kişidir.
Suçun esasını da bu düzenleyiciler işlemektedir. Düzenleyiciler, sahte faturaların karşılığında hem ürün satmış gibi gösterip vergiden düşmekte hem de düzenlediği faturalara karşılık komisyon almaktadır. İkincisi ise kullanıcıdır, kullanıcılar ise sahte faturayı düzenleyicilerden temin eden kişilerdir. Bu kişiler, söz konusu naylon fatura vasıtası ile ödemeleri gereken başta gelir vergisi ve KDV olmak üzere, vergileri düşük göstermektedirler.
Gerçek Bir Faturada Neler Bulunması Gerekiyor?
Vergi hukuku kanununda, yasal bir faturada en az bulunması gereken bilgiler belirtilmiştir.
Bu bilgiler şu şekilde sıralanmaktadır;
- Faturanın hangi tarihte düzenlendiği,
- Faturanın seri ve sıra numaraları,
- Faturayı düzenleyen kişinin adı ve soyadı, iş adresi, ticari unvanı ve vergi dairesi,
- Müşterinin adı ve soyadı, iş adresi, ticari unvanı ve vergi dairesi,
- Malın veya hizmetin cinsi, fiyatı ve miktarı,
- Ürün veya hizmetin toplam tutarı,
- Satışı yapılan hizmet veya ürünün teslim edilme tarihi,
- Ürünün teslim irsaliyesi.
Kanunda belirtilen bu zorunlu bilgilerin eksik olması veya bulunmaması durumunda, faturanın hiç düzenlenmediği yani yok hükmünde olduğu belirtilmiştir.
Naylon Fatura Düzenleme ve Kullanma Suçu Nasıl Oluşur?
Naylon fatura düzenleme ve kullanma suçunu işleyebilecek kişi ve kişiler; vergi sorumluları, vergi yükümlüleri ve vergi yükümlüsü olan tüzel kişilerin kanuni temsilcileri olarak üçe ayrılmaktadır.
Söz konusu suç; tamamen sahtecilik ve kısmen sahtecilik olmak üzere iki şekilde gerçekleşmektedir. Tamamen sahtecilik de gerçekte olmayan bir alım ya da satımın, gerçekleşmiş gibi fatura edilmesidir. Kısmen sahtecilik ise faturadaki bilgilerin kısmen gerçek kısmen de gerçek dışı olmasıdır.
Vergi Mahkemeleri Naylon Fatura Düzenleme ve Kullanma Suçunu Nasıl İnceler?
Vergi mahkemeleri, naylon fatura düzenleme ve kullanma suçunun incelemesini yaparken, ceza mahkemeleri gibi görev yapmaktadır. Mahkeme söz konusu işlemleri kanat yargılaması olarak gerçekleştirmektedir.
Mahkemenin gerçekleştireceği incelemelerin başlıkları şu şekilde sıralanmaktadır;
- Yoklamaların yapılması: Vergi mükellefi hakkında yoklamaların yapılması, incelemenin ilk basamağını oluşturmaktadır. Yoklama esnasında; mükellefin ofisinden şubelerine, depolarından çalıştırdığı işçi sayısına kadar her şey detaylı olarak incelenmektedir. Burada önemli olan husus, faturada satışı yapılan miktar ile işletmenin üretim imkanlarının karşılaştırılmasıdır. Firmanın üretimi, satışı yapılan miktarı karşılayamayacak durumda ise, sahte fatura hususunda kanaatin oluşmasına katkıda bulunacaktır.
- Düzenlenmiş olan faturaların incelenmesi: Burada özellikle fatura ile satışı yapılan mallar ile üretimi yapılan malların uyumuna bakılmaktadır. Örnek olarak, inşaat malzemesi üreten bir firmanın, faturasında giyim malzemelerinin bulunmaması verilebilir.
- Ödeme şekli: Fatura ödemelerinin elden yapılması, naylon fatura şüphesini kuvvetlendirmektedir. Bazı durumlarda ise yapılan ödemelerin tekrar iadesinin gerçekleştiği de görülmektedir. Bu da kanaatin oluşmasına katkı sağlamaktadır.
- Alım ve satımı yapan vergi mükelleflerinin incelenmesi: Burada özellikle, söz konusu mükelleflerin daha önceden naylon fatura düzenleme ve kullanma suçunu işleyip işlemediği incelenmektedir. Eğer daha önceden böyle bir suç kaydı bulunuyorsa, söz konusu suç hakkında kanaatin oluşması daha da kolaylaşmaktadır.
- İşletmenin defter ve belgelerinin incelenmesi: Bu defter ve bilgilerin, söz konusu faturada gösterilen satışı desteklemesi gerekmektedir.
- Dönem matrahlarının incelenmesi: Söz konusu matrahlarda KDV miktarının az olması, naylon fatura şüphesini güçlendirmektedir.
- Şirketin ortakları ile kanuni temsilcilerinin incelenmesi: Bu kimselerin de geçmişte, naylon fatura ile ilgili sabıkalarının bulunup bulunmadığı incelenir.
- SGK kayıtlarının incelenmesi: Burada şirketin iş hacmi ile çalıştırdığı işçi sayısının orantılı olup olmadığı araştırılır.
Vergi mahkemelerinin yaptığı incelemeler sonucunda, mutlaka gerekli olan delillere ulaşması gerekmektedir. Aksi halde vergi mükellefi ile ilgili açılan davalar düşmekte ve hiçbir cezai müeyyide uygulanmamaktadır.
Naylon Fatura Düzenleme ve Kullanma Suçunda Verilen Cezalar Nelerdir?
Yapılan inceleme ve denetlemeler sonucunda, naylon fatura düzenleme ile ilgili üç değişik sonuca ulaşılmakta, bu sonuçlara göre de cezalar verilmektedir. Vergi mükellefin sahte fatura düzenlediği kanaatine ulaşılırsa; vergi mükellefinin normal olarak ödemesi gereken vergiler hesaplanır (gelir vergisi, kurumlar vergisi ve KDV gibi) ve bu vergi tahsil edilir.
Bunun yanı sıra hesaplanan vergi miktarının üç katına denk gelen miktar da vergi cezası olarak vergi mükellefinden tahsil edilir. Vergi cezalarının tahsil edilmesinden sonra, ayrıca ilgili mükellef ile ilgili vergi suç raporu düzenlenerek, Cumhuriyet başsavcılığına gönderilir. Vergi mükellefi sahtecilik suçunu işlediğinden dolayı ise mükellefiyetliğinin düşmesi cezası da verilebilmektedir.
Vergi mükellefinin sahte faturayı kullandığı kanaatine ulaşılırsa; bu durumda söz konusu sahte faturalardan dolayı yapılmış olan KDV indirimleri reddedilmekte ve hesaplanan miktarın üç katı vergi cezası kesilmektedir. Bu işi bilerek yapan vergi mükellefleri ile ilgili vergi suç raporu düzenlenerek, Cumhuriyet başsavcılığına gönderilmektedir.
Vergi mükellefinin bilmeyerek sahte faturayı kullandığı kanaatine ulaşılırsa; bu durum genellikle, faturanın konu olarak doğru olduğu fakat düzenleyicisinin farklı olduğu durumlarda karşılaşılmaktadır. Bu durumda da vergi mükellefine söz konusu sahte faturalardan dolayı yapılmış olan KDV indirimleri reddedilmekte ve hesaplanan miktarın bir katı vergi cezası kesilmektedir.
Vergi cezaların yanı sıra, ceza mahkemeleri de naylon fatura düzenleme ve kullanma suçu için, üç yıldan beş yıla kadar hapis cezası verilmektedir. Söz konusu kişiler, bu suçu aynı takvim yılı içinde birden fazla kez işlemeleri durumunda ise bu cezalar 1/4 ile ¾ oranları arasında arttırılmaktadır.
Dilerseniz vergi hukuku ve dava takibi sayfalarına da göz atabilirsiniz.
Yazar : Anıl Can Soysüren
