Marka Hukuku

Marka Hukuku, Türk Hukuk Sistemi’nin en önemli konularından bir tanesi olurken marka ve ilgili kavramların detaylı bir şekilde değerlendirilmesi gerekir. Bu kapsamda markanın tanımı, marka türleri ve marka benzeri ifadelerin ele alınması şarttır.

Marka, bir kurumun mal ya da hizmetlerini diğer ürün ya da hizmetlerden ayıran işaretlere verilen isimdir. 556 sayılı Markaların Korunması Hakkında KHK ile ele alınmış olan markanın düzenlenmesi ve korunması söz konusu olmuştur. Bu anlamda marka türlerinin değerlendirilmesi ve nelere marka denebileceğinin incelenmesi gerekir. 

Marka Türleri

 

Markaların çeşitli kıstaslara göre sınıflandırıldığı ve bu sınıflara uygun bir şekilde değerlendirildiği ifade edilebilir. Mal ve hizmet markası olmak üzere ele alınan sınıflandırma en yaygın sınıflandırma şeklidir. Bu noktada Marka Hukuku çatısı altında değerlendirilecek olan unsurlar Hizmet Markası ve Emtia Markası’dır. 

Hizmet Markası; bir firmanın sunduğu hizmetleri diğer firma hizmetlerinden ayıran temel faktörlerden bir tanesidir. Hizmet sektöründe faaliyet gösteren kuruluşların adları veya hizmetlerinin bir hizmet markası olarak değerlendirilebildiği açıktır. Emtia Markası; belli bir ürün ile özdeşleşmiş olan markalar olarak tanımlanabilir. Örneğin beyaz eşya dendiğinde akla gelen markalar emtia markası sınıfındadır.

Marka Hukuku Kapsamında Değerlendirilen Diğer Türler

 

Markanın işlevi ve sahipliği değiştiğinde ortaya çıkan farklı marka türleri vardır. Bu anlamda Bireysel Marka, Ortak Marka ve Garanti Markası olmak üzere 3 farklı marka türünden söz etmek gerekir.

Bireysel Marka: Ferdi marka olarak da ifade edilebilecek olan bireysel marka gerçek veya tüzel kişilerin üzerinde hak sahibi olduğu ve yalnızca bu kişiler tarafından kullanılabilen markadır. Elbirliği mülkiyeti ya da paylı mülkiyet olarak kurulabilen bu marka çeşidinde hak sahibi izni olmaksızın kullanım Marka Hukuku’na aykırılık oluşturur.

Ortak Marka: Birlik ya da kooperatif tarafından elde tutulan ve söz konusu oluşumun üyeleri tarafından kullanılan markaya verilen isimdir. Ortak marka ile üyelerin ürün çıkarıp pazarlaması mümkündür. 

Garanti Markası: Ürün ya da hizmetlerin kalitesini kesinleştiren işaret ya da markalara verilen genel isimdir. Ülkemizde yaygın bir şekilde kullanılan ISO 9001 ve TSE garanti markalarına örnektir. 

Marka Hukuku Kapsamında Marka Sayılabilecek İşaret ve Semboller

 

Marka Hukuku bağlamında yapılan başvuruların en önemli detaylarından bir tanesi de kullanılacak olan işaret ve sembollerin marka niteliği taşıyıp taşımayacağına dikkat edilir. Marka seçiminde işaretlerin genel anlamda hukuki sorunlara neden olabileceği bilindiğinden Marka Hukuku çerçevesinde hangi işaretlerin marka sayılıp hangilerinin marka olmayacağının değerlendirilmesi oldukça önemlidir. 

Markaların Korunması Hakkında çıkarılan 556 numaralı Kanun Hükmü’nde Kararname’nin 5. Maddesi uyarınca; ‘Marka, bir teşebbüsün mal veya hizmetlerini bir başka teşebbüsün mal veya hizmetlerinden ayırt etmeyi sağlaması koşuluyla, kişi adları dahil, özellikle sözcükler, şekiller, harfler, sayılar, malların biçimi veya ambalajları gibi çizimle görüntülenebilen veya benzer biçimde ifade edilebilen, baskı yoluyla yayınlanabilen ve çoğaltılabilen her türlü işaretleri içerir’ denmiştir. 

Bir ifadenin marka olabilmesinde yukarıdaki açıklama oldukça değerli olsa da en önemli nokta ayırt ediciliktir. Ayırt edici olmayan unsurların marka olma noktasında çok başarılı olmayacağı açıktır. Bu anlamda aşağıda marka olması muhtemel sembol ve unsurlar ele alınmıştır.

Sözcükler

 

Bugün kullanılan pek çok markanın sözcüklerden oluştuğu bilinir. Böylesi bir durumda aşağıdaki niteliklere sahip sözcüklerin marka değeri taşıyabileceği açıktır.

• Yer ya da birey isimleri,
• Kullanılan sözcükler yabancı dilde veya sürreal olabilir,
• Sözcükler anlamlı ya da anlamsız olabilir,
• Sözcüklerin ayırt edici olması gerekir.

Şekiller

 

Bir ürün ya da hizmetin ayırt edici bir şekille ifade edilmesi de marka değeri taşımasını sağlar. Şekillerin 556 sayılı KHK uyarınca ret almadığı sürece marka olması muhtemeldir. Şekil dendiğinde akla amblem, logo ya da simgeler de gelmelidir.

Harf ve Sayılar

 

Harfler ve sayıların marka olarak tescil edilmesinde temel kıstas 556 sayılı KHK kapsamındaki mutlak ret durumlarına takılmamış olmasıdır. Sadece bir harf dahi ayırt edici nitelikler taşıyorsa marka olarak kaydedilebilir.

Renkler

 

556 sayılı KHK kapsamında sayılan marka olabilecek ifade ve semboller arasında renkler sayılmasa da renklerin ayırt edici olması durumunda da marka kavramından söz etmek gerekecektir.

Fotoğraf

 

Kişi ya da kişilerin fotoğraflarını kullanmaları da ayırt edici bir nitelik olacağından fotoğraflar da marka olarak tescil ettirilebilir.

Bu yazıyı okuyanlar bunları da okudu