Cumhuriyet savcısı tarafından verilen kovuşturmaya yer olmadığına dair karar, ceza mahkemelerinde kamu davalarının açılmasına gerek görülmediği anlamına gelmektedir. Cumhuriyet savcısı, gerçekleştirdiği soruşturma sonunda yeterli şüphenin oluşması için gerekli delillerin veya kovuşturma olanağının bulunmadığına karar verebilir. Söz konusu nedenlerden dolayı, Cumhuriyet savcısı dava açılmadan dava dosyasını kapatabilir.
Özellikle icra konularında yapılan soruşturmalarda kapalı takipsizlik tanımı ile karşılaşılmaktadır. Bu da söz konusu dosyanın aynı kapsamda kapatıldığı anlamına gelmektedir.
Takipsizlik Kararı Verilen Dosya Ne Olur?
Cumhuriyet savcısının vermiş olduğu takipsizlik kararı, aynı zamanda yargılama için yeterli delilin bulunmadığı anlamına gelmektedir. Bu da hazırlık soruşturması yapılan konu hakkında dava açılmaması yönünde kanaatin oluştuğunu gösterir. Bu karar ile soruşturma dosyası kapatılır.
Bazı kişiler hakkında kanun hükmünde kararname ile soruşturma başlatılabilmektedir. Bu durumda da Cumhuriyet savcısı khk takipsizlik kararı verebilir. Bu durumda da dosya kapatılacağından, soruşturma durdurulmaktadır.
Takipsizlik Kararı Verilen Dosya Tekrar Açılır mı?
Cumhuriyet savcısı kovuşturmaya yer olmadığı kararını verdikten sonra dosya kapatıldığı için, kapatılan dosyanın açılması ancak yeni bir delile ulaşılması ile gerçekleşebilir. Buradan da anlaşılacağı gibi, Cumhuriyet savcısı dava açmaya yeterli olmayan delillerin aynılarını kullanarak tekrar iddianame hazırlayamazlar.
Cumhuriyet savcılarının takipsizlik kararından sonra, tekrar dosyayı açabilmeleri için yeni ve yeterli delillere ulaşmaları gerekmektedir. Burada bahsedilen yeni delil kavramı; dosyanın kapatılmasından önce mevcut olup, elde edilemeyen delilleri kastetmektedir. Cumhuriyet savcısı bu delilleri görmemiş olabileceği gibi değerlendirmemiş de olabilir. Bu yeni delillerin aynı zamanda suç hakkındaki şüpheyi de arttırması gerekmektedir.
Cumhuriyet savcısı, elde edilen bu yeni ve güçlü deliller çerçevesinde, tekrar iddianame hazırlayarak mahkemeye sunar, mahkeme bu iddianameyi kabul ederse kamu davası açılmış olmaktadır. Aynı işlem Cumhuriyet savcılarının vermiş olduğu khk takipsizlik kararları için de geçerli olmaktadır.
Ayrıca Cumhuriyet savcılarının, idari makamlardan soruşturma izni alınamamasından dolayı verdikleri soruşturma izni verilmemesi takipsizlik kararlarına da itiraz edilerek kararın iptali istenebilmektedir.
Takipsizlik Kararı Adli Sicile İşlenir mi?
Adli sicil kayıtlarına, kanuna göre mahkeme tarafından verilmiş olan mahkûmiyet kararları işlenmektedir. Ayrıca bu kararlar için kesinleşmiş olma hükmü bulunmaktadır. Takipsizlik kararı ise davanın açılmasını bile engellediğinden, bu kararların adli sicil kayıtlarına işlenmesi gibi bir husus olamaz.
Takipsizlik Kararı Güvenlik Soruşturmasını Etkiler mi?
Kişiler hakkında verilmiş olan takipsizlik kararlarının, güvenlik soruşturmaları üzerinde hiçbir etkisi bulunmamaktadır.
Kovuşturmaya Yer Olmadığına Dair Karar Ne Anlama Gelir?
Ceza soruşturmalarının başlatılması için, bir suç şüphesinin bulunması gerekmektedir. Söz konusu suç şüphesi, delillendirilmemiş olmasından dolayı basit bir şüphe durumundadır. Basit şüpheden dolayı ise dava açılmamaktadır. Cumhuriyet savcısı ile görevli kolluk kuvvetleri, hazırlık soruşturması kapsamında ifadelerin alınması ve delillerin toplanmasını gerçekleştirir. Hazırlık soruşturmasında, yeterli delile ulaşılırsa Cumhuriyet savcısı, ceza mahkemesinde bu suçla ilgili dava açar ve mahkemede davanın görülmesi başlar. Bu süreç ise kovuşturma olarak adlandırılır. Cumhuriyet savcısı, hazırlık soruşturmasında dava açmak için yeterli delilin elde edilmediğine kanaat getirirse, vereceği kovuşturmaya yer olmadığına dair karar ile soruşturmanın gereksiz uzamasına engel olur.
Cumhuriyet savcısın verdiği kovuşturmaya yer olmadığı kararı ile soruşturma durdurulur ve dava dosyası kapatılır. Böylece ceza mahkemesinde de dava açılmaz. Cumhuriyet savcısı bu karar ile aynı zamanda mahkemelerin, herhangi bir sonuç vermeyecek bu davalarla uğraşmamasını da sağlamaktadır.
Özellikle kamu görevleri hakkında yapılan soruşturmalar için, kamu görevlisinin bağlı olduğu idari makamdan, soruşturma için izin alınması gerekmektedir. Cumhuriyet savcısı bu kapsamda ilgili idari makama, soruşturma yapmak için izin talebi ile yazı yazar. İdari makam bu izni vermez ise savcı soruşturma izni verilmemesi takipsizlik kararı vererek dosyayı kapatır.
Kovuşturmaya Yer Olmadığına Dair Karara İtiraz
Cumhuriyet savcıları tarafından verilen kovuşturmaya yer olmadığına dair karar ile ilgili itiraz hakkı bulunmaktadır. Bu itiraz, bir üst yargı merciine yapılabilmektedir. Örnek olarak kovuşturmaya gerek olmadığı kararı veren ve ağır ceza mahkemesinde görevli Cumhuriyet savcısının kararının iptali için, aynı yerde bulunan sulh ceza hakimliğine itiraz edilebilir.
Burada önemli olan, kararın verilmesinden itibaren geçerli olmak üzere, itirazın 15 gün içinde yapılmış olmasıdır. İcra dosyaları için verilen kapalı takipsizlik kararlarının kaldırılması için de aynı esaslarda dava açılabilmektedir.
Ek Kovuşturmaya Yer Olmadığına Dair Karara İtiraz
Bir kişi hakkında birden fazla suç şüphesi ile soruşturma yapılabilmektedir. Cumhuriyet savcısı, yaptığı hazırlık soruşturmasında; bazı suçlar için yeterli delil elde edebilmesine rağmen, bazı suçlar için ise delillerin yetersizliğine kanaat getirebilir. Bu durumda, gerekli delillerin olmadığı suç dosyaları için ek kovuşturmaya yer olmadığına dair karar verebilir. Diğer suç dosyaları için ise iddianame hazırlayarak, dava açılmasını sağlayabilir.
Aynı şekilde suçun birden fazla kişi tarafından işlendiği şüphesi bulunuyorsa, hakkında yeterli delil olmayan kişiler hakkında da bu karar verilebilmektedir. Ek kovuşturmaya yer olmadığına dair kararla ilgili mağdurların veya davaya müdahil olanların, kararın tebliğinden itibaren 15 gün içinde itiraz hakları bulunmaktadır. Bu itirazlar da aynı yerde bulunan sulh ceza mahkemelerine yapılabilmektedir.
Takipsizlik Kararına İtiraz Kabul Edilirse Ne Olur?
Takipsizlik kararına karşı yapılan itirazlarda, itirazın kabulü halinde sulh ceza mahkemeleri soruşturmanın daha fazla genişletilmesine karar verebilirler. Bu kapsamda, Cumhuriyet savcısı soruşturmayı derinleştirir ve yeterli delil elde ederse, iddianame hazırlayarak mahkemeye gönderir.
Takipsizlik Kararına İtiraz Kabul Edilmezse Ne Olur?
Takipsizlik kararına karşı yapılan itiraz, üst mahkeme tarafından kabul edilmezse, karar kesinleşmiş olur ve dava dosyası kapanır. Bu durumda ise en son nokta olarak, anayasa mahkemesine, kararın tebliğ edilmesinden itibaren 30 gün içinde bireysel başvuru yapılabilmektedir.
Kovuşturma Olanağının Bulunmaması Nedeniyle KYOK Kararı Verilmesi Nedir?
Kanunda, kamu davasının açılabilmesi bazı şartların mevcut olmasına bağlanmıştır. Bu şartlar oluşmamışsa, kovuşturmaya yer olmadığı kararı verilebilmektedir.
Bu şartlardan bazıları şu şekilde sıralanmaktadır;
- Şikâyetin bulunmaması: Ceza davalarının bazıları, şikâyet olması koşuluna bağlı olarak açılabilmektedir. Söz konusu şikâyetin yapılmaması durumunda KYOK verilmektedir.
- Akıl hastalığı olduğu raporla belirlenmiş kişilerin işlediği suçlar için KYOK verilmektedir.
- 12 yaşından küçük çocukların ceza ehliyeti olmadığı için, bu çocukların işlediği suçlarda KYOK verilmektedir.
- Soruşturma yapıldığı esnada, söz konusu suç için af çıkarılmış ise bu durumda da KYOK verilmektedir.
Bunların yanı sıra, söz konusu suç için belirlenen zamanaşımı süresi aşılmışsa, bu durumda da KYOK verilmektedir.
Yazar : Anıl Can Soysüren
