İşveren tarafından çalışanların iş akitleri, haksız ya da haklı nedenlerden kaynaklanarak sonlandırılabilir. İş kanunu, belirtilen şartların oluşması durumunda işçiye işe iade davası açma hakkı tanımıştır. Söz konusu dava açılarak, işçinin mağdur olması önlenmektedir.
İşe İade Davası Nedir?
İş kanununa göre, işçinin olduğu gibi işverenin de uyması gereken ödev ve sorumlulukları bulunuyor. İşverenin, iş kanununda belirtilen geçerli nedenler oluşmadan, işçinin iş akdini sonlandırıp işten çıkarması durumunda, işçinin eski işine dönebilmesi için açacağı davaya işe iade davası adı verilir.
İş akdine son verilen işçiye, iş kanunu tarafından birçok hak tanınmıştır. Bu dava da eğer işçi işine aynı şartlarda geri dönmek istiyorsa, sosyal güvencesini devam ettirebilmesi için gerekli olan en önemli araçtır.
İşe İade Davası Şartları Nelerdir?
İşe iade davasının açılabilmesi için bazı şartların oluşması gereklidir.
İş kanunda bu şartlar şu şekilde sıralanır;
- İş akdi sonlandırılan işçinin, iş kanununda belirtilen esaslar çerçevesinde çalışıyor olması.
- İş akdi sonlandırılan işçi ile işveren arasında yapılan iş sözleşmesinin süresinin belirsiz olması. Sözleşme belirli bir süre için yapılmışsa, bu sürenin sonunda iş akdi sonlandırılan işçi, bu davayı açamaz.
- İşçi ile yapılmış olan iş sözleşmesinin, işveren tarafından feshedilmiş olması gerekir. İşçinin de iş sözleşmesini feshetme hakkı bulunuyor. İş sözleşmesi işçi tarafından, sebebi ne olursa olsun feshedilmişse işçinin işe iade davasını açma hakkı bulunmaz.
- İş yerinde, iş kanununda belirtilen sayıda işçinin çalışıyor olması: İş kanunu işe iade davasının açılabilmesi için, aynı iş kolunda en az otuz işçinin çalışıyor olmasını şart koşmuştur. Aksi halde, bu dava açılamaz.
- İşçinin, iş kanununda belirtilen kıdeme sahip olması: İş kanunu, işe iade davasının açılabilmesi için, işçinin en az altı aylık kıdemi bulunmasına hükmetmiştir. Bu sürenin nasıl hesaplanacağı da iş kanununda detaylı olarak açıklanmıştır.
- İşverenin gerçekleştirdiği feshin, iş kanununda belirtilen geçerli bir sebepten dolayı olmaması: İş kanunu nelerin geçerli fesih olabileceğini açıklamıştır. Bu durumlar haricindeki fesihler, geçersiz fesih olarak sayılır.
- İşe iade davası açacak kişinin, işveren vekili olmaması.
Bu şartların oluşması durumunda dava açılabilir olsa da işe iade davası süreci hukuki danışmanlık ile yürütüldüğünde daha kısa ve olumlu sonuçlanabilir. Bu nedenle de, bu davaların açılma aşamasından itibaren, konu hakkında uzmanlaşmış bir avukatla beraber çalışmak daha faydalı olacaktır.
İşe İade Davası Şikâyet Süresi Ne Kadardır?
İşe iade davasının açılabilmesi için, iş kanununda iş akdi feshedilen işçiye bir ay süre tanınmıştır. Bu süre, iş akdinin feshedildiğinin işçiye tebliğinden itibaren başlar. Kanun, işe iade davası süreci için de belirli süreler belirlemiştir. Bu kapsamda davanın iki ay içinde sonuçlandırılması gereklidir. Mahkemenin vermiş olduğu kararın temyizi durumunda ise, Yargıtay’ın en geç bir ay içinde karar vermesi gerekmektedir.
İşe İade Davasını Kimler Açabilir?
İşe iade davasını, iş sözleşmesi işveren tarafından geçersiz nedenlerle feshedilen çalışanlar tarafından açılabilir. Kendisi istifa etmiş olan çalışanların ise, dava açma hakkı bulunmamaktadır.
İşe İade Davası Hangi Mahkemede Görülür?
İşe iade davaları, iş mahkemelerinde görülür. Ancak iş mahkemesi mevcut değilse, asliye hukuk mahkemeleri de iş mahkemeleri gibi davalara bakmakla görevlidir. Davanın görüleceği mahkeme ise, işverenin ikamet ettiği ya da işçinin çalıştığı yerdeki bulunan mahkemedir.
İşe İade Tazminatı Ne Kadardır?
İşe iade davasını kazanan işçinin, kararın tebliğinden itibaren on gün içinde yazılı olarak, işverene işe başlamak için yazılı başvuru yapması gerekir. İşverenin ise, işçinin başvurusundan itibaren en geç bir ay içinde işçiyi aynı şartlarda eski işine alması gerekir.
İşveren, işe iade davasını kazanan işçiyi, müracaatından itibaren bir ay içinde işe alırsa, sadece boşta geçen dört aylık ücreti işçiye tazminat olarak öder. İşveren, işçiyi işe geri almamakta ısrar ederse, işçinin en az 4 en fazla 8 aylık ücretini de tazminat olarak, işçiye ödemek zorunda kalır.
İşe İade Davaları Nasıl Sonuçlanabilir?
İşe iade davaları üç şekilde sonuçlanmaktadır. Bunlardan ilki davanın kabul edilmesidir. Dava işçi lehine sonuçlanırsa işverenin işçiyi geri alması ya da almaması durumunda, ödemesi gereken tazminatlar ve diğer haklar bulunur. İkinci durum ise davanın reddidir ve bu durumda işçi mahkeme masraflarını karşılamak zorunda kalır. Bu durumda ise iş sözleşmesi feshedilen işçi, diğer haklarını ayrı bir dava ile işverenden talep etme hakkına sahiptir.
Üçüncü durum ise, davanın konusuz kalmasıdır. Bu da, işe iade davası süreci devam ederken işçinin davadan feragat etmesi ya da işe tekrar alınması sonucu gerçekleşir. İşveren bu süreçte işçiyi işe geri almışsa, işçi 4 aylık boşta kalan süre için tazminat talep edebilir. İşçi kendisi davadan feragat etmişse, tazminat talebi hakkı bulunmaz.
İşe İade Davalarında Arabuluculuk Şart mıdır?
İşe iade davası açılmadan önce arabuluculuk müessesesinin işletilmesi gerekiyor. Arabuluculuk sürecinde, taraflar her konuda anlaşırsa dava açılamaz. Anlaşma sağlanamaz ise, hangi konularda anlaşma sağlanamadığı tutanak altına alınır ve dava dosyasına eklenir.
Dilerseniz iş hukuku ve tazminat hukuku sayfalarına da göz atabilirsiniz.
Yazar : Anıl Can Soysüren
