Bir babanın, evlilik dışı olan çocuğunu kütüğüne geçirip soyadını vermesi için tanıması gerekiyor. Aksi halde, kanun karşısında babalık iddia etme hakkı bulunmuyor. Evlilik dışı meydana gelen çocuklar, babaları tarafından tanınmadığı zaman, babalarının kütüğüne geçemiyor ve babalarının soyadlarını kullanamıyorlar. Bu da bu çocukların maddi ve manevi birçok haklarından mahrum olmasına neden oluyor.
Özellikle tanıma işleminin nasıl yapılacağı hakkında bilgi sahibi olunmaması da bu sorunların artmasına neden oluyor ve babalık davaları ile bu haklar alınmaya çalışılıyor. Babanın ölümünden sonra açılan bu davalar ise mahkemenin iş yükü ve ispat zorluğu gibi nedenlerle çok uzun zaman alabiliyor.
Tanıma Nedir?
Çocuğun babası ile soy bağının kurulması, anne ve baba evli ise doğum ile birlikte otomatik olarak gerçekleşir. Çocuk doğduğunda anne ve baba evli değilse, babanın mahkeme, nüfus müdürlüğü ya da notere resmi senet veya vasiyetname ile yazılı başvuru yaparak çocuğun kendisinden olduğunu beyan etmesi gerekir. Bu işleme ise hukukta tanıma adı verilir.
Kısacası tanıma, çocuğun biyolojik babasının medeni kanunda belirtilen yöntemlerle, çocuğun kendisinden olduğunu beyan etmesidir. Tanıma işlemi çocuğun nüfus kaydına geçmesine, babanın soyadını kullanabilmesine ve başta miras gibi kanuni haklara sahip olmasını sağlar.
Tanıma Koşulları Nelerdir?
Medeni kanun, evlilik dışı çocuğun hukukta tanınması için üç koşulun gerçekleşmiş olmasını şart koşmuştur. Bunlardan ilki şekli koşuldur. Bu koşul; babanın mahkeme, nüfus müdürlüğü ya da notere resmi senet veya vasiyetname ile yazılı başvuru yapması ile gerçekleşir. İkinci koşul ehliyettir ve bu da tanımanın küçük ya da kısıtlı bir kişi tarafından yapılacak olması halinde, vasisi ya da velisinin rızasının alınması ile gerçekleşir. Üçüncü koşul ise, çocuğun başka bir erkek şahıs ile soy bağının olmamasıdır. Eğer böyle bir soy bağı bulunuyorsa, öncelikle bu soy bağının geçersiz hale gelmesi sağlanmalıdır.
Tanıma Yöntemleri Nelerdir?
Kanunda evlilik dışı çocuğun hukukta tanınması için dört yönteme hükmedilmiştir.
Bunlar şu şekildedir;
- Babanın dilekçe ile nüfus müdürlüğüne başvurması.
- Babanın dilekçe ile yetkili mahkemeye başvurması.
- Vasiyetnamenin ibra edilmesi.
- Noterde resmi senet düzenlemesi.
Babanın, hangi yöntemi kullanırsa kullansın, müracaatının sonucunu mutlaka nüfus müdürlüğüne bildirmesi gerekir.
Evlilik Dışı Çocuğun Nüfusa Kaydı Nasıl Yapılır?
Anne ve baba evli iken doğan çocukların, nüfusa kayıt işlemleri doğumun yapıldığı sağlık kuruluşundan alınan doğum belgesi ile yapılır. Anne ve baba boşanmış fakat çocuk boşanma tarihinden itibaren 300 gün içinde doğmuş ise, çocuğun kaydı boşanılan baba üzerine müracaat edildiğinde de otomatik olarak yapılır. Evlilik dışı doğan çocuklar ise, annenin kütüğüne kaydedilir ve annenin soyadını alırlar.
Babanın kanunda belirtilen yöntemlerden biri ile müracaat ederek, müracaatının haklı bulunması durumunda, baba resmi senet ya da mahkeme kararı ile nüfus müdürlüğüne müracaat eder. Bazı durumlarda, gerekli şartlar bulunuyorsa, sadece dilekçe ile nüfus müdürlüğüne başvuru da yeterli olabilir. Bu işlemlerin sonunda, nüfus müdürlüğü çocuğu babanın kütüğüne kaydeder ve babanın soyadı ile yeni bir nüfus kâğıdı düzenler.
Evlilik Dışı Çocuğun Tanınma Davası
Evlilik dışı çocuğun tanınması, annenin de rızası olduğu durumlarda genellikle nüfus müdürlüğüne müracaat ya da noterde hazırlanan resmi senetle kolaylıkla yapılabilir. Annenin itirazı olduğu durumlarda ise, babanın sulh hukuk mahkemesine evlilik dışı çocuğun tanınma davası açmasını gerektirebilir.
Baba dilekçe ve gerekli belgeler ile evlilik dışı çocuğun tanınma davası açarak, çocukla soy bağının kurulmasını isteyebilir. Hâkim delilleri inceleyip, gerekiyorsa tanıkları da dinleyerek kararını verir. Karın olumlu sonuçlanması durumunda, bir sureti çocuğun kayıtlı olduğu nüfus müdürlüğüne gönderilerek, çocuğun babanın kütüğüne kaydedilmesi istenir.
Evlilik Dışı Çocuğun Tanınma Davası Hangi Mahkemeye Açılır?
Evlilik dışı çocuğun tanınma davası, davalı ya da davacının ikamet ettiği adresteki aile mahkemelerine açılır. Bu bölgede aile mahkemesi bulunmuyorsa, en yakın asliye hukuk mahkemesine de dava açılabilir.
Tanıma İşleminin Bildirilmesi
Tanıma işleminin bildirilmesi de, tanıma yöntemlerine göre değişir. Baba, evlilik dışı çocuğun tanınma davası açmışsa, mahkeme sonucunda alınan karar yazı ile mahkeme tarafından nüfus müdürlüğüne yapılır. Tanıma işlemini baba, noterde resmi senet düzenleyerek yapmışsa, resmi senedi hazırlayan noterlik, senedin hazırlanmasından itibaren on gün içinde, ilgili nüfus müdürlüğüne tanımanın yapılmış olduğunu bildirmek zorundadır.
Tanıma işlemi babanın vasiyeti ile gerçekleşmiş ise, vasiyeti açan hâkim ilgili nüfus müdürlüğüne tanımanın yapılmış olduğunu bildirir. Tanıma işlemi direk olarak nüfus müdürlüğüne yazılı dilekçe ile yapılmışsa, ilgili müdürlük direk olarak düzeltme ve kayıt işlemlerini gerçekleştirir. Kendisine tanımanın gerçekleştirildiği bildirilen nüfus müdürlüğü, gerekli işlemleri yaptıktan sonra çocuğa, annesine ve varsa varisine bu durumu yazılı olarak bildirmek zorundadır.
Tanımanın İptali
Tanımanın iptali için de bazı koşulların oluşması gerekir. Bunlardan ilki, tanımayı yapan babanın bu işlemi korkutma ya da aldatma yolu ile yapmak zorunda kalmış olmasıdır. Bu durumda baba, söz konusu olumsuz durumların oluştuğunu iddia ederek, çocuk ve anneye tanımanın iptali davası açabilir.
İkincisi ise, tanınan çocuğun gerçek babası ile yasal mirasçılarının tanımanın iptali davası açmalarıdır. Bu davayı açan kişiler, mutlaka deliller ve tanıklarla tanıyan kişinin gerçek biyolojik baba olmadığını ispatlamak zorundadırlar. Bu davada özellikle gerçek biyolojik baba olduğunu iddia eden kişinin, çocuğun annesi ile doğumdan önceki uygun bir tarihte ilişkiye girdiğini ispatlaması gerekir. Her iki davada da dava açma süresi, söz konusu durumların öğrenilmesinden itibaren bir yıl olarak belirlenmiştir.
Bu süre değişik nedenlerden dolayı uzayabilse de beş yılı geçemez. Dava açma süresi, tanınan çocuk için değişmektedir. Çocuk için bu süre ergenliğinden itibaren bir yıl olarak sınırlanmıştır. Tanımanın iptali davaları tanıyana karşı açılabildiği gibi tanıyanın ölmüş olması durumunda mirasçılarına karşı da açılabiliyor. Dava sonucunda hâkim tanımanın iptaline karar verirse, bu kararı nüfus müdürlüğüne göndererek gerekli düzenlemelerin bu karar göre yapılmasını ister. Tanımanın iptali davaları, mahkemelerin iş yükü ve delillerin durumuna da bağlı olarak, ortalama bir yıl içinde sonuçlanabilir.
Evlilik Dışı Çocuğu Tanıma Dilekçe Örneği
Kanuna göre evlilik dışı çocuğun hukukta tanınması için mahkeme kararı gerektiğinden, mahkemeye verilecek dilekçenin de önemi büyüktür.
Tanıma ile ilgili mahkemeye verilecek dilekçe örneği şu şekildedir;
- Dilekçenin en üstüne, dilekçenin verileceği mahkemenin numarası ve ismi yazılır (………. Aile mahkemesi hakimliğine ya da………. Asliye hukuk mahkemesi hakimliğine),
- Davacının TC kimlik nu. ve adres bilgileri,
- Varsa davacı vekilinin TC kimlik nu. ve adres bilgileri,
- Davalının TC kimlik nu. ve adres bilgileri,
- Davanın konusu (evlilik dışı çocuğun tanınması yazılması yeterli olacaktır),
- Açıklamalar,
- Hukuki deliller,
- Sonuç ve istem,
- Ekler.
Mahkemenin seyri, dilekçenin doğru ve hukuka uygun olarak hazırlanması ile deliller doğrultusunda olacağından, dilekçenin yazımının b bu konuda tecrübeli bir avukat tarafından yazılması faydalı olacaktır.
Tanıma İşlemi Çocuk Kaç Yaşına Gelene Kadar Yapılabilir?
Tanıma işleminin yapılabilmesi için, kanun herhangi bir yaş sınırı getirmemiştir. Çocuk anne karnında iken de tanınabilir, her yaşta ve hatta öldükten sonra bile tanınabilir.
Dilerseniz aile hukuku ve soybağı sayfasına da göz atabilirsiniz.
Yazar : Av. Anıl Can Soysüren
