Cayma hakkı olarak tanımlanan uygulamada tüketicilerin bazı haklarının güvence altına alındığı görülmektedir. Cayma Bedeli İadesi için koşulların sağlanması durumunda tüketiciler bu haktan yararlanmaktadır. Mesafeli Sözleşmelere Dair Yönetmelik başlığı altında tüketici haklarının korumaya alınması söz konusu olurken alıcılar bir ürünü satın aldıkları tarihten itibaren 14 günlük süre içerisinde sözleşmeden cayma hakkına sahip olurlar.
Cayma hakkı internet üzerinden gerçekleştirilen satışlar için geçerli olurken alıcılar 14 günlük süre içerisinde ödediği bedelin tamamını geri alma hakkına sahiptir. Satıcı firma bu ödeme esnasında herhangi bir kesinti gerçekleştirmemektedir. Ayrıca müşterilerin cayma hakkını kullanma konusunda bir sebep göstermesi gerekmemektedir. Bu hak Tüketicinin Korunması Hakkındaki Kanun’a istinaden alıcılar için uygulanan yasal bir haktır. Bazı ürünler cayma hakkı kapsamı dışında tutulur ve tüketicilerin bunu bilmesi sorun yaşamamaları açısından gereklidir.
Cayma Hakkı Dışında Olan Ürünler
Tüketiciler bir ürün satın aldıklarında ve bu ticari faaliyetlerini internet ortamlarını kullanmak sureti ile gerçekleştirdiklerinde kanuni olarak bazı haklara sahiptirler. Cayma hakkı olarak adlandırılan bu durumda bazı ürünler hak kapsamı dışında bırakılmaktadır. Bu ürünler şunlardır:
- Kişiye özel üretilen ürünler.
- Üzerinde değişiklik yapılarak kişiye özel hale dönüştürülen ürünler.
- Ziynet eşyaları, külçe altın gibi ürünler.
- İç çamaşırı, mayo, kozmetik malzemeler ürün açılmadığı ve denenmediği takdirde iade edilebilir.
- Online oyunlar.
- Bozulma riski olan ürünler.
- Ses ve görüntü kayıtları, basılı ürünler.
Cayma Hakkı Süresi
Satın alınan ürünün teslim alındıktan sonra 3 iş günü içerisinde iade talebi oluşturularak firmaya bilgi verilmesi gerekmektedir. Alıcı ürünün iadesini talep ettiği takdirde 14 gün içerisinde sebep göstermeden ve kargo ücreti ödemeden cayma hakkını kullanabilmektedir. Cayma bedeli iade işlemleri bilgiler sisteme girildikten sonra devreye girmekte ve firmalara bağlı olarak da bu süreçlerde farklılık söz konusu olabilmektedir. Cayma hakkı TBK yani Türk Borçlar Kanunu’nda yer alan Genel Hükümler kısmının 4. Bölümünde borç ilişkilerinin özel durumları ele alınmaktadır.
Alıcı ve satıcı arasında mal ve hizmet alımları sırasında sözleşme yapılır. Sözleşme yapılırken bir bağlanma parası verilebilmektedir. Sözleşme imzalanırken bu paranın ne sebeple verildiği açık bir şekilde belirtilmelidir.
Bu paranın ne sebeple verildiği açık olarak ifade edilmediği takdirde Türk Borçlar Kanunu’na göre cayma parası olarak değil sözleşmeye kanıt olarak verildiği düşünülmektedir. Her iki durumda da bu para asıl borç ilişkinin fer’ileri olarak kabul edilir.
Cayma parasının kararlaştırıldığı durumlarda taraflar sözleşmeden cayma hakkına sahip olur. Parayı verenin caydığı durumlarda verilen miktar kalır. Alan tarafın caydığı durumlarda ise iki katını geri ödemelidir.
Cayma hakkında para iade süresi hakkında açıkça bir ifade bulunmamaktadır. Günlük yaşamda kaparo olarak da adlandırılan ve ödenen ücret aslen cayma parasıdır. Hukuki olarak konu ele alındığında ise dönme cezası ile cayma parasının benzer olduğu sonucuna varılmaktadır.
Hukuki nitelik yönünden bu iki durumun benzer olmasına bağlı olarak dönme cezası, borçluya kararlaştırılan cezayı ödemek sureti ile sözleşmeden doğan borcunu ödemiş olur. Cayma parası olarak adlandırılan miktarın bir tarafın ekonomik geleceğini sarsacak mahiyette olması durumunda ise kaydın kesin hükümsüz olduğu kanaatine de varılabilmektedir.
Cayma parası ya da kaparo olarak adlandırılan bedel ödendiği takdirde bu bedeli ödeyen tarafa başka bir bedel ödemeden sözleşmeden dönme hakkı tanınmaktadır. Cayma parasını alan taraf vazgeçtiği takdirde ise alınan cayma parasının iki katı kadarını ödemekle yükümlüdür. Alıcı ve satıcı arasında ortaya çıkan bu durumda cayma parası olarak da adlandırılan kaparo uygulamasının işleyişi bu yönde olmaktadır.
Dilerseniz Tüketici Hukuku ve Ticaret Hukuku sayfalarına da göz atabilirsiniz.
Yazar : Anıl Can Soysüren
