Boşanma davaları, genellikle çok uzun süreye sahip olan ve her iki eş için de mağduriyetler oluşturan bir süreçtir. Bu nedenle de boşanma kararı alan eşler, süreci daha kısaltmak ve sorunsuz bir şekilde sürdürmek için, anlaşmalı olarak boşanmayı tercih ediyorlar.
Bunu gerçekleştirmek için eşler, anlaşmalı boşanma davası açma konusunda uzlaşmaya çalışıyorlar. Söz konusu dava için gerekli hususlar yerine getirilmediği zaman ise bu dava çekişmeli boşanma davasına dönüşerek istenmeyen süreçlerin yaşanmasına neden oluyor.
Boşanmaya kesin karar vermiş olan eşlerin, anlaşmalı boşanma sürecini kanuna uygun başlatmaları ve yürütmeleri gerekiyor. Bu yüzden, boşanma konularında tecrübeli bir avukattan hukuki danışmanlık alınması, sürecin daha hızlı ve aksamadan sonuçlanmasına yardımcı olmaktadır.
Anlaşmalı Boşanma Davası Nedir?
Medeni kanunda boşanma davaları genel olarak, çekişmeli boşanma ve anlaşmalı boşanma davaları olarak iki başlıkta toplanmaktadır. Çekişmeli boşanma davaları, adından da anlaşılacağı gibi herhangi bir uzlaşmanın olmadığı ve tarafların dava sürecinde birbirleri ile zorlu bir mücadeleye girdiği davalardır.
Bu davalar çok uzun bir süreç gerektiren ve tarafları süreç esnasında birbirlerine daha da hasım haline getiren davalardır. Bazı çekişmeli boşanma davaları ise, sürece bağlı olarak anlaşmalı boşanmaya da dönüşerek uzlaşma ile sonuçlanabilmektedir.
Anlaşmalı boşanma davaları ise, aslında üzerinde mutabık kalınan bir sözleşme ile boşanma türüdür. En kısa tanımı ile anlaşmalı boşanma davaları, boşanmaya karar veren her iki eşin de boşanma ile ilgili her konuda anlaşarak açmış oldukları davalardır. Burada her konuda anlaşılması, özellikle boşanmadan kaynaklanan hukuki ve maddi tüm konuları kapsamaktadır. Bunlar nafaka, velayet ve tazminat gibi konuları içermektedir.
Kanunda, anlaşmalı boşanmalar genel ve mutlak boşanma nedeni olarak kabul edilir. Anlaşmalı boşanma davalarında hâkimler karar verirken, öncelikle kanunun emrettiği şartların oluşup oluşmadığına ve eşler arasında bir anlaşmanın yapılmış olmasına bakarlar.
Medeni kanunda boşanma için temel neden, evlilik birliğinin temelinden sarsılmış olmasıdır ve anlaşmalı boşanma bu nedenin tam olarak gerçekleştiğini gösterir. Bu davalarda kusurlu olan eş aranmadığı gibi boşanma nedenlerinin ispat edilmesi gibi bir şart ta bulunmaz.
Anlaşmalı Boşanma Davası Şartları Nelerdir?
Bir boşanmanın oluşabilmesi için, mutlaka kanunda belirtilen şartların oluşması gerekir. Anlaşmalı boşanmaya karar verilmesi için de mahkemenin aradığı bazı şartların yerine getirilmiş olması gereklidir.
Bu şartlar kanunda şu şekilde sıralanmıştır;
- Resmi evlilik süresinin en az bir yıl sürmüş olması: Medeni kanun, anlaşmalı boşanmanın yapılabilmesi için, en az bir yıllık evlilik süresini şart koşmuştur. Bu süre, eşlerin yapmış olduğu ve kayıta geçen resmi nikah tarihi itibarı ile geçerli olmaktadır. Evlilik öncesi seromoniler olarak kabul edilen söz veya nişan süreçleri, bu sürenin içine dahil edilmez. Anlaşmalı boşanma dava dilekçesine eklenecek olan, evlilik cüzdanındaki tarih karar verecek hâkim için esas olarak alınmaktadır.
- Boşanma için başvuru şekli: Anlaşmalı boşanma davası açacak eşler için, başvuru şekli de mahkemenin aradığı şartlar arasında bulunuyor. Söz konusu başvuru eşlerin tek tek ya da birlikte başvuru şeklinde olabilmektedir. Eşler anlaşmalı boşanmak için beraber başvuru yaparlarsa, işlemler daha kısa sonuçlanabilir. Eşlerden biri bu boşanma türü için başvurmuş ise diğer eşin verilen dilekçeye katıldığını beyan ederek davaya dahil olması gereklidir.
- Duruşmalara katılım: Çekişmeli boşanmalarda, eşlerin duruşmalara şahsen katılması şart değildir. Eşler tarafından vekalet verilen avukatlar, süreci yürütebilirler. Anlaşmalı boşanma davalarında ise her iki eşin de dava duruşmalarına şahsen katılması gerekmektedir. Bunun nedeni ise boşanmaya karar verecek olan hâkimin, anlaşmalı boşanma beyanlarını direkt olarak eşlerden duyması zorunluluğudur. Hâkim ifadeleri dinlerken, herhangi bir şüphe duyarsa davayı reddederek, tarafların değişik nedenlerden mağdur olmasını engelleyebilir.
- Taraflar arasında yapılmış olan anlaşmanın uygun olması: Boşanma konusunda anlaşmış olan eşler, bunu sözle ya da yazılı olarak boşanma hâkimine sunarlar. Boşanmanın gerçekleşebilmesi için, hâkimin bu anlaşmayı hukuka ve vicdana uygun olarak bulması gerekir.
Bazı durumlarda, eşler arasında yapılan anlaşma uygun bulunarak boşanma kararı hemen verilebilir. Bazı durumlarda ise hâkim, boşanmadan maddi ve manevi olarak etkilenecek tarafların haklarının tam olarak korunmadığına karar verebilir. Bu durumda hâkimin uygulayacağı iki yöntem bulunmaktadır. Bunlardan ilki, yeni bir boşanma anlaşmasının yapılmasıdır.
Bu yöntem, genellikle değişmesi ya da ilave edilmesi gereken çok fazla unsur bulunuyorsa uygulanır. İkinci yöntem ise, hâkimin anlaşmaya bazı hususları ilave etmesidir. Boşanmaya karar veren her iki eş de bu değişiklikleri kabul ettiğini beyan ederse boşanma gerçekleşir. Aksi halde hâkim, boşanma davasını reddedebilir.
Anlaşmalı Boşanma Davası İçin Nereye Başvurulur?
Anlaşmalı boşanma davalarına bakmakla aile mahkemeleri görevlendirilmiştir. Boşanmaya karar veren eşlerin evliliklerini sürdürdükleri ikametgâh adreslerindeki, aile mahkemesine başvurulması gerekmektedir. Eğer bu bölgede aile mahkemesi bulunmuyorsa, asliye hukuk mahkemesi de aile mahkemesi sıfatı ile davayı yürütebilir.
Anlaşmalı Boşanma Dava Süreci Nasıldır?
Her davada olduğu gibi anlaşmalı boşanma davaları için de bir süreç bulunur.
Bu süreç genel olarak şu şekilde geçekleşir;
- Anlaşmalı boşanma dava dilekçelerinin hazırlanması.
- Boşanma dilekçesine ek olacak anlaşma protokolünün hazırlanarak, dilekçeye eklenmesi.
- Mahkeme harcının yatırılarak, ödendi dekontunun alınması.
- Nüfus cüzdanı ile birlikte mahkeme kalemine gidilerek dilekçenin teslim edilmesi.
- Dava duruşma günü için tebligatların tarafların eline ulaşması: bazı durumlarda dava dilekçesinin verildiği gün içinde de duruşma görülebilmektedir.
- Hâkimin tarafları dinlemesi ve boşanma protokolü dahil diğer evrakları incelemesi.
- Gerekçeli kararın verilmesi ve taraflara tebliğ edilmesi.
- Her iki eşin de temyiz hakkından feragat ettiğini bildiren belgeyi imzalaması ve kararın kesinleşmesi.
- Kesinleşen kararın, başta nüfus müdürlükleri olmak üzere gerekli yerlere mahkeme tarafından bildirilmesi.
Tüm süreçlerin hızlı ve hukuka uygun şekilde yürütülmesi, davanın sonucuna olumlu etki yapar. Bu nedenle hukuki destek alınmasının gereği daha da artmaktadır.
Anlaşmalı Boşanma Davası Ne Kadar Sürer?
Anlaşmalı boşanma davaları, mahkemelerin iş yüküne bağlı olarak değişse de en kısa sürede sonuçlanan davalar arasındadır. Bu davalar ortalama 3 ay içinde sonuçlanmaktadır. Bazı durumlarda ise dava dilekçesinin verildiği gün ve tek celsede bile sonuçlanabilir. Burada da avukatla anlaşmanın faydası olmaktadır.
Anlaşmalı Boşanmada Mal Paylaşımı Nasıl Olur?
Anlaşmalı boşanma davalarında, her iki eş de mal paylaşımı konusunda anlaşarak bunu boşanma protokolüne ilave ederek onaylarlar. Bu durumda, boşanmadan sonra mal paylaşımı ile ilgili dava açılamaz. Eşler mal paylaşımı konusunda anlaşamamış ise boşanma gerçekleştikten sonra, mal paylaşım davası açılabilir.
Anlaşmalı Boşanma Davası Yargıtay Kararları Nelerdir?
Anlaşmalı boşanma davaları ile ilgili Yargıtay’ın verdiği değişik kararlar bulunuyor.
Bunlardan bazıları şunlardır;
- Anlaşmalı boşanma davasında boşanma iradesi: Hâkimin eşlerden birinin boşanma beyanını samimi bulmamasından dolayı, davanın reddinin uygun olduğu.
- Anlaşmalı boşanmanın çekişmeli boşanmaya dönmesinin uygun olduğu kararı.
- Çekişmeli boşanmanın anlaşmalı boşanmaya dönmesinin uygun olduğu kararı.
- Tarafların anlaşmalı boşanma protokolüne ait beyanlarının alınmasının gerektiği.
- Boşanma hükmüne, anlaşma protokolünün de eklenmesinin gerektiği.
- Özellikle avukatlar, anlaşmalı boşanma davalarının yürütülmesinde, Yargıtay kararlarını incelemelidir. Bu kararlar emsal teşkil edeceği için, davanın seyrine de etki edebilir.
Anlaşmalı Boşanma Davalarında Yapılan Protokol Nedir?
Anlaşmalı boşanma davalarında, yapılacak olan boşanma protokolünün önemi çok fazladır. Boşanmaya karar veren her iki çiftin anlaşarak ve imzalayarak oluşturulacak protokolün, boşanma davası açılmadan yapılması gerekir.
Söz konusu protokolün standart bir şekli olmasa da en az şu unsurların bulunması gerekiyor;
- Boşanmadan kaynaklanan mali sonuçlar (tazminat ve nafaka gibi): Nafakaların miktarı, ödeme şekli ve hangi oranda ne kadar süre sonunda artış yapılacağı gibi konular belirlenir.
- Müşterek olan çocukların velayet durumu: Velayetin kimde olacağı, çocuk için yapılacak bakım ve masrafların durumu gibi konular belirlenir.
Boşanma protokolünün yazılı yapılma şartı bulunmadığından, hâkime sözlü olarak da beyan edilebilir. Yapılacak boşanma protokolünün hâkim tarafından kabul edilebilmesi ve taraflar arasında mağduriyet oluşturmaması için, bir avukat desteği ile hazırlanması önem arz etmektedir.
Anlaşmalı Boşanma Davalarında Nafaka Çeşitleri Nelerdir?
Tüm boşanma davalarında geçerli olan nafaka çeşitleri, anlaşmalı boşanma davalarında da geçerli olmaktadır. Boşanmaya karar veren eşler, söz konusu nafakaların miktarı üzerinde anlaşarak, bunu boşanma protokolüne yazabilirler. Hâkimin incelemesi sonucunda, tarafların anlaştığı rakamlar üzerinde değişiklik yapılabilir. Bu değişiklikler de eşler tarafından kabul edilmelidir.
Anlaşmalı Boşanmalarda Tazminat Davaları Açılabilir mi?
Boşanma davaları esnasında ya da boşanma gerçekleştikten sonra, eşlerin maddi ve manevi tazminat açma hakları bulunmaktadır. Anlaşmalı boşanma davalarında ise, tazminat davalarının açılması mümkün değildir. Bunun nedeni ise boşanmada suçlu olan taraf belirlenmemesi ve eşlerin boşanmaya anlaşarak karar vermeleridir.
Anlaşmalı Boşanmalarda Eşlerden Birinin Tutuklu Olması Durumu
Anlaşmalı boşanma davalarında, eşlerden biri tutuklu olabilir. Bu durumda dava dilekçesinin mahkemeye verilmesi için, bir avukata vekalet verilebilir. Duruşmaya şahsen katılma zorunluluğu olduğu için, tutuklu eşin duruşmaya getirilmesi mahkeme tarafından sağlatılır.
Çekişmeli Boşanma Davası Anlaşmalı Boşanmaya Çevrilebilir mi?
Davanın görülmesi esnasında eşlerin anlaşmaları halinde, çekişmeli boşanma davası anlaşmalı boşanma haline dönüşebilir. Bunun için tarafların anlaştıklarını hâkime beyan etmeleri gerekir. Aynı şekilde, ortaya çıkan bir anlaşmazlıktan dolayı, anlaşmalı boşanma davaları da çekişmeli boşanmaya dönüşebilir.
Anlaşmalı Boşanma Davasından Vazgeçilebilir mi?
Anlaşmalı boşanma davalarında, hâkimin karar vermesine kadar geçecek süre içinde, davadan vazgeçme hakkı bulunur. Davadan vazgeçilmesi için, sadece eşlerden birinin beyanı yeterlidir. Bu durumda, boşanma için yeniden dava açılması gerekir.
Yazar : Anıl Can Soysüren
