Boşanma davaları anlaşmalı ve çekişmeli olmak üzere ikiye ayrılmaktadır. Çekişmeli boşanma davalarının nedenleri arasında ise aile içi şiddet nedeniyle boşanma davaları ile daha fazla karşılaşılmaktadır. Bu davalarda şiddete kadın eşler daha fazla maruz kalmaktadır. Konu ile ilgili yeterli bilgi sahibi olunmaması, eğitim durumu ve çevre baskısı gibi nedenlerden dolayı, mağdur olan eşler bu konu ile ilgili boşanma davası açmamaktadır.
Bu da şiddetin devam etmesine ya da boşanılsa bile kanunun sağladığı tazminat haklarından mahrum olmalarına neden olabilmektedir. Aile içi şiddet; fiziksel, psikolojik, ekonomik ve dijital gibi birçok türde olabilmektedir.
Fiziksel Şiddet Nedir?
Aile içi şiddetten bahsedildiğinde, çoğu kimsenin aklına aile içi fiziksel şiddet geliyor. Sosyal hayatta da sıklıkla karşılaşılan fiziksel şiddet, boşanma davalarında ileri sürülen nedenler arasında ilk sıralarda yer alıyor. Fiziksel şiddet, şiddet türleri arasında bulunan ve kişilere zarar veren ya da acı çekmesine neden olan davranışlar olarak tanımlanmaktadır.
Fiziksel şiddet, bir başka deyişle kaba kuvveti sindirme, yaptırım ya da korkutma aracı olarak kullanmaktır. Boşanma davalarında karşılaşılan aile içi fiziksel şiddet olayları ise, büyük bir çoğunlukla erkeğin eşine uyguladığı fiziksel şiddet olarak görülüyor.
Bu kapsamda erkeğin eşine uyguladığı fiziksel şiddet türlerinden, en çok rastlanılanları ise şu şekilde sıralanıyor;
- İteklemek,
- Tokat atmak,
- Boğmaya çalışılması,
- Isırmak,
- Yumruk atmak ya da tekmelemek,
- Zarar verecek bir eşyanın fırlatılması,
- Zor kullanarak evden çıkarmaya çalışmak,
- Zor kullanarak eşin eve girmesine mâni olmak,
- İşkence yapmak,
- Ateşli silahlar ya da kesici aletlerle eşin tehdit edilmesi,
- Zorla cinsel ilişkiye zorlamak.
Fiziksel şiddetten bahsedilebilmesi için, mutlaka karşı tarafın bedenine temas edilmesi ya da fiziksel bir üstünlük kurulması gerekmektedir. Bu kapsamda, aile içi şiddet nedeniyle boşanma davaları ispat edildiği takdirde, % 100 gibi bir oranla şiddet mağduru lehine sonuçlanmaktadır.
Psikolojik Şiddet Nedir?
Kanunda, aile içi şiddet nedeniyle boşanma davaları için sadece fiziksel şiddet şart değildir. Psikolojik şiddet te ispatlandığı takdirde boşanma nedeni olarak kabul edilmektedir. Eşlerin birbirlerine karşı uyguladıkları tutumlar, karşı tarafın ruh sağlığını olumsuz olarak etkiliyorsa, bu durum psikolojik şiddet olarak tanımlanmaktadır. Boşanma davalarında ileri sürülen psikolojik şiddet uygulamaları da, çoğunlukla erkek tarafından eşine uygulanmaktadır.
Bu kapsamda erkeğin eşine uyguladığı psikolojik şiddet türlerinden, en çok rastlanılanları ise şu şekilde sıralanıyor;
- Sevgi, destek ve ilgi gibi duygusal ihtiyaçların, kasıtlı olarak karşılanmaması.
- Küçük düşürücü, cezalandırıcı, tehdit edici ve yaralayıcı tutum ve davranışların, karşı tarafa bir şeyleri yaptırmak maksadı ile sergilenmesi.
- Suçlu hissettirmek, duygu sömürüsü yapmak, küsmek, utandırmak, alay etmek, surat asmak, küfür ya da hakaret etmek.
- Kıskançlığı bahane ederek, eşin sosyal hayatını sırlamak ya da kontrol altına almak.
- Eşin kişisel haklarını yok saymak, aciz, akılsız, yetersiz, zayıf, beceriksiz, bağımlı ve muhtaç hissettirmek, yaptıklarını sürekli eleştirmek.
- Eşin kendisine destek olabilecek aile bireyleri ile arkadaşları ile görüşmesini engelleyerek, yalnızlaşmasını sağlamak.
- Eşini hasta, deli ya da sorunlu olduğunu hissettirecek tutum ve davranışlarda bulunmak.
- Eşinin fiziksel görünümü, kişiliği ya da aile bireyleri ile ilgili küçültücü sözler söylemek ya da dalga geçmek.
- Eşinden yapılabilmesi çok zor ya da imkânsız olan isteklerde bulunarak, yapamadığında kendini yetersiz hissetmesini sağlamak.
- Eşinin düşüncelerine önem vermeden, tüm kararları ona danışmadan almak.
- Eşin sevdiği evcil hayvanlara eziyet ederek, aslında eşini cezalandırmış olmak.
- Eşin, inanç ve değerlerine aykırı hareket etmesi için zorlanması.
Bunların yanı sıra, eşin iletişim araçlarını kullanmasını engellemek de aile içi psikolojik şiddet kapsamına girmektedir. Psikolojik şiddet uygulamasının yapıldığı her ortamda fiziksel şiddet bulunmayabilir. Tam tersine, fiziksel şiddetlerin büyük bir çoğunluğu, psikolojik şiddet uygulandıktan sonra başlamaktadır.
Kendisine sürekli olarak psikolojik şiddet uygulanan eşler, evliliklerinin çekilmez hale gelmesinden dolayı, aile içi psikolojik şiddet dolayısı ile boşanma davası açabilirler.
Nasıl Dava Açılır?
Tüm boşanma davaları, aile mahkemelerine verilecek bir dilekçe ile açılabilmektedir. Aile mahkemesi bulunmuyorsa, asliye hukuk mahkemelerine de bu başvurular yapılabilir. Davaya bakmakla yetkili olan mahkeme ise, ortak yaşanılan evin ikametgahının bulunduğu bölgedeki aile mahkemesi ya da asliye hukuk mahkemesidir.
Şiddet nedeni ile açılacak boşanma davalarını kazanabilmek ve tazminat elde edebilmek için, delillerin bulunması önem arz etmektedir. Bu nedenle de bu tür davalarda, tecrübeli bir avukat desteği dava sürecinde önemli rol oynar. Şiddet nedeni ile açılan davalarda; fiziksel şiddet görülmüşse darp raporu, psikolojik şiddet görülmüşse sağlık raporu gerekmektedir. Bu raporların alınamadığı durumlarda ise şahitlerin bulunması önemlidir.
Aile İçi Şiddet Nasıl İspatlanır?
Aile içi şiddet nedeni ile açılan boşanma davalarında, şiddetin ispatlanması davanın sonucuna direk olarak etki etmektedir. Bu nedenle, şiddet mağduru olan kişilerin dava açmadan önce yapması gereken hususlar bulunmaktadır. Uygulanan fiziksel şiddet ise, mutlaka karakola ya da savcılığa başvurularak şiddete uğrandığı bildirilmelidir.
En yakın karakolda uygulanan şiddetle ilgili tutanak tutturulmalı, savcılığa başvurularak da uzaklaştırma kararı alınmaya çalışılmalıdır. Bunun yanı sıra, en yakın sağlık kuruluşuna gidilerek darp raporunun da alınması gerekmektedir. Bu belge ve raporların alınarak, dava dilekçesine eklenmesi, boşanma davasının mağdur lehine sonuçlanmasına katkı sağlamaktadır. Uygulanan psikolojik şiddet ise, burumda da hastanenin psikiyatri servisinden, şiddet mağdurunda oluşan psikolojik olumsuzluklar ile ilgi rapor alınması gerekiyor.
Bu raporlarla birlikte, evde yaşayanlar, mağdur eşin aile bireyleri ya da komşuların şahitlikleri de, mahkeme esnasında şiddet olayının gerçekleştiğini kanıtlayacak önemli etkenlerdir. Ayrıca, eşe uygulanan şiddet bir suç olduğundan ve bu konuda verilmiş bir ceza da bulunuyorsa, bu karar boşanma davasında kesin delil olarak kabul edilmektedir.
Aile İçi Şiddet Nedeniyle Boşanma Davası Sonucu Alınan Kararlar Nelerdir?
Aile içi şiddet nedeni ile açılan boşanma davaları, şiddet ispatlanırsa mağdurun lehine olarak boşanma ile sonuçlanmaktadır. Şiddet mağduru olan eşe, uğradığı şiddetten dolayı maddi ve manevi tazminat alma hakkı da doğmaktadır. Mağdur olan eş, söz konusu şiddetten dolayı uğradığı zararların tazmin edilmesi için, maddi ve manevi tazminat taleplerini, boşanma davası dilekçesi ile de talep edebilir.
Bu talep boşanma esnasında yapılmamış ise boşanma kararından itibaren en geç bir yıl sonrasına kadar, ayrı olarak maddi ve manevi tazminat davası açması gerekir. Ayrıca şiddete uğrayan eş, ceza mahkemelerinde de bu konuda dava açabilir ve boşanma davasının kararı ile aynı delilleri bu mahkemede de kullanabilir.
Dava Süreci Nasıl İlerler?
Aile içi şiddet nedeniyle boşanma davası süreci, şiddet mağduru olan eşin dava dilekçesini aile mahkemesine yoksa asliye hukuk mahkemesine vermesi ile başlar. Bu boşanma davası çekişmeli boşanma türü olacağından, duruşmalarda avukatlar tarafları temsil edebildiği gibi kendileri de bulunabilmektedir. Dava hâkimi, duruşmada tarafları dinledikten sonra belirleyeceği bir tarihe duruşma günü tayin eder.
Bu süre zarfında delil ve belgeleri inceleyen hâkim, bunların resmi ve geçerliliğini kontrol eder. Varsa duruşma tarihinde tanıkları da dinleyen hâkim, davanın şiddet nedeni ile açılmasından ve mağduru korumak maksadıyla daha kısa sürede boşanmayı sonuçlandırmaya çalışır.
Hâkim boşanma kararı verirken, varsa maddi ve manevi tazminat taleplerini de değerlendirerek, tazminatlarla ilgili kararını da verir. Hâkimin kararını taraflar temyize götürmezler ise, karar kesinleşmiş olur. Temyize götürülür ise temyiz sonucunda verilen karar kesinleşmiş olur. Ayrıca, mahkeme sürecinde hâkim tarafından şiddet mağduru olan eşin korunması için tedbir kararları da verilebilmektedir. Bu kararlar ise silah taşımama, eşe yaklaşmama, uzaklaştırma ya da alkol kullanmama gibi tedbirler olabilir.
Aile İçi Şiddet Nedeniyle Boşanma Davası Ne Zaman Açılmalıdır?
Aile içi şiddet nedeniyle boşanma davası, şiddet mağduru olan eş tarafından, şiddetin uygulandığı tarihten itibaren, en geç altı ay içinde açılmak zorundadır. Aksi halde bu süre aşılarak açılan davalar reddedilmektedir. Şiddet mağduru olan eşin sözlü olarak, af ettiğini beyan etmesi de davanın düşme nedeni olarak kabul edilir.
Dilerseniz boşanma aile hukuku ve boşanma davası sayfasına da göz atabilirsiniz.
Yazar : Anıl Can Soysüren
